نام ام‌دی‌اف برای اکثر مردم آشنا است. با این حال خیلی‌ها نمی‌دانند که این مواد اولیه ساخت ام‌دی اف چیست و چه تفاوتی با دیگر انواع چوب دارد. با ما همراه باشید تا با جنس و مواد اولیه ساخت ام‌دی‌اف آشنا شوید.
فهرست مطالب
امروزه برای ساخت کابینت و بسیاری از محصولات چوبی و دکوراسیون از نوعی ورق چوب به نام ام‌دی‌اف (mdf) ساخته می‌شود. مقاومت بالا در برابر گرما، فشار، ضربه و نیز عمر بالا از یک سو و کیفیت خوب و زیبایی و سادگی آن در نصب از سوی دیگر باعث کاربرد و استفاده بسیار گسترده آن شده است. از جمله موارد کاربرد ام‌دی‌اف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کابینت‌های چوبی
- تخت
- کتابخانه
- کمد
- طاقچه
- ویترین
بررسی کلی مواد اولیه ساخت ام دی اف
ام دی اف (mdf) مخفف عبارت انگلیسی Medium Density Fibreboard به معنی «تخته فیبر با تراکم متوسط» بوده و بصورت ورق‌هایی از چوب فشرده با ضخامتی معمولاً بین 3 تا 40 میلی‌متر تولید می‌شود. برای زیبایی و همچنین افزودن به مقاومت و جلوگیری از پوسیدگی و …. ورق‌های ام‌دی‌اف معمولاً با روکش (از جنس های مختلف نظیر چوب، کاغذ و پی‌وی‌سی) تولید و عرضه می‌شود.
تاریخچه ساخت ام‌دی‌اف به حدود سال 1898 بر می‌گردد که استفاده از تخته‌فیبر به جای تخته چوب معمولی متداول شد. به دلیل مزایای این نوع چوب استفاده از آن به سرعت فراگیر شد. در ایران برای اولین بار در شمال کشور در سال 1340 شرکت فیبر رویال اقدام به تهیه تخته چوب فیبری نمود.
مواد اولیه ساخت ام‌دی‌اف
بدنه اصلی ام‌دی‌اف شامل دو ماده اصلی است: 1) چوب 2) چسب و رزین که تحت فشار و حرارت بالا و با استفاده از دستگاه مکانیکی بصورت همگن و فشرده به فرم ورق (پانلی) ساخته می‌شود. چوب مورد استفاده باید از نوع چوب نرم باشد و معمولاً از ضایعات چوب ساخته می‌شود. چوب مصرفی از خرده چوب و همچنین تکه چوب های ضایعاتی استفاده می‌گردد و به همین رو کمک شایانی به محیط زیست و بازیافت و جلوگیری از قطع درختان می‌شود.
اما امروزه با رشد تکنولوژی و قدرت دستگاه‌های متراکم‌ساز، به غیر از چوب، از کاغذ باطله و مواد دیگری مثل ساقه ذرت و نیشکر نیز استفاده می‌گردد.. اگر چه کیفیت ام‌دی‌اف تولیدی با استفاده از این مواد خام پایین‌تر است.
همچنین ضایعات بدست آمده از جنگل مثل شاخه ها، ساقه های پوسیده و خشک‌شده و سلولزهای غیرچوبی که عمدتاً از ضایعات محصولات کشاورزی بدست می‌آید نیز می‌تواند در ساخت مغز ام‌دی‌اف به کار رود.
ضایعات چوبی پس از فرآوری و تراکم و تغییر به فرم مورد نظر باید توسط چسب و رزین چسبانده شود. برای این منظور عمدتاً از رزین «اوره فرمالئید» و «فنل فرم آلدئید» استفاده می‌شود که چسبندگی مناسبی در چوب‌های خمیر‌شده به وجود می‌آورد. همچنین از رزین ملامین نیز بسیار استفاده می‌گردد.
علاوه بر چسب و رزین، برای پایداری و چسبندگی و یکنواختی بیشتر، از مواد افزودنی شیمیایی و نیز موم و واکس نیز استفاده می‌شود. در فرآیند تولید به منظور کاهش قابلیت جذب آب تخته‌فیبر، به آن پارافین نیز افزوده می‌شود که باعث مقاومت بالاتر آن در برابر رطوبت شده و همچنین فرآیند تولید را ساده‌تر می‌کند.
برای مقاومت بالا، زیبایی، صاف شدن سطح در هر دو طرف پانل ام‌دی‌اف روکش کار می‌شود. اگر چه برای مصارف خاصی، ام‌دی‌اف بدون روکش نیز تولید می‌شود. روکش‌ها با توجه به مورد استفاده از PVC یا ملامین یا روکش کاغذی فشرده می‌تواند ساخته شود.
مقایسه مواد اولیه ام‌دی‌اف با نئوپان
نئوپان نسبت به ام‌دی‌اف فرآیند ساخت ساده‌تری دارد و قیمت آن نیز کمتر است. در مقابل ام‌دی‌اف مرغوبیت، کیفیت و مقاومت و زیبایی بسیار بیشتری دارد. مهمترین تفاوت مواد اولیه ساخت ام‌دی‌اف و نئوپان در چوب به کار رفته است. در نئوپان، از تکه‌های چوب بزرگ‌تر استفاده می‌شود و پردازش و فیبرسازی صورت نمی‌گیرد. در مقابل در ام‌دی‌اف، از خرده چوب استفاده می‌گردد و ضایعات چوبی مورد استفاده، ابتدا توسط دستگاه‌های خردکن، ریزتر از نئوپان می‌شود.
همچنین چسب و رزین مورد استفاده در ام‌دی‌اف (عموماً فرمالئید) معمولاً بیشتر از نئوپان است. همچنین موم و واکس و مواد افزودنی در نئوپان کمتر به کار می‌رود. در نظر داشته باشید فرآیند تولید ام‌دی‌اف پیچیده‌تر و هزینه‌بر از نئوپان است و البته کاربرد و استفاده آن نیز به مراتب گسترده‌تر است.
معایب و مزایای مواد اولیه ساخت ام‌دی‌اف
یکی از محاسن بزرگ ام‌دی‌اف استفاده از ضایعات چوبی و نیز کاغذ باطله می‌باشد که همانطور که اشاره شد، کمک شایانی به بازیافت و محیط زیست و همچنین جلوگیری از قطع درختان می‌کند. اما در مقابل رزین مورد استفاده که عمدتاً از فرمالدئید تشکیل شده، سرطان‌زا بوده و برای سلامتی مضر می‌باشد. این ماده در اثر تماس با هوا ماده‌ای به نام اوره فرمالدئید متصاعد می‌کند که بخصوص برای کسانی که در فرآیند تولید کار می‌کنند و همچنین کسانی که در فرآیند ساخت مصنوعات چوبی با استفاده از ام‌دی‌اف فعالیت می‌کنند خطرآفرین است.
در حال حاضر ام‌دی‌اف استاندارد باید دارای حداکثر مقدار مشخصی از آلدئید باشد. با توجه به اینکه این ماده در تماس با چوب به رنگ زرد کهربایی در می‌آید، هر چه رنگ مغزه ام‌دی‌اف سفیدتر یا قهوه‌ای‌تر باشد، نشان از استفاده کمتر از این ماده می‌باشد. استفاده از روکش در ام‌دی‌اف نیز در کاهش خطرات سلامتی نقش موثری دارد.
نکات مهم استفاده از مواد اولیه در فرآیند ساخت ام‌دی‌اف
1) لازم است چوب مورد استفاده در ساخت باید از ناخالصی و مواد زائد پاک شود. عمده این ناخالصی ها، شن و ماسه و ذرات ریز پلاستیکی، گردو غبار و بعضاً خرده فلزات می‌باشد. این ناخالصی ها باید توسط دستگاه‌های جداسازی و الک و حوضچه ته‌نشینی از چوب مجزا گردد.
2) در حین ساخت خمیر چوب، لازم است فرآیند ساخت بصورت همگن و پیوسته و یکنواخت صورت گیرد. برای این منظور استفاده از یاردچوب در حین ساخت خمیر لازم است و نمی‌توان فط از خورده چوب و کاغذ و مواد سلولزی و … استفاده کرد.یاردها چوب ها، عمدتاً چوب های هیزمی می‌باشد که به طول یک تا دو متر بریده شده است.
3) به منظور کاهش هزینه حمل و نقل، بهتر است در همان محلی که چوب‌های بزرگ استخراج می‌گردد توسط دستگاه‌های خوردکن، به قطعات ریز تبدیل گشته و سپس به کارخانه انتقال داده شود.
4) پارافین به مقدار کم و به منظور کاهش قابلیت جذب آب تخته‌فیبر به الیاف چوب اضافه می‌شود. پارافین باید ابتدا به صورت مذاب درآمده و به خرده‌چوب‌ها بعد از پاکسازی و کمی قبل از فرآیند خمیرسازی اضافه شود.